ترموستات یا دماپا یکی از اجزای کلیدی سیستم خنک‌کننده موتور ماشین است که به تنظیم دمای موتور و حفظ آن در یک محدوده عملیاتی مناسب کمک می‌کند. بدون وجود ترموستات، موتور خودرو نمی‌تواند به درستی دمای خود را کنترل کند، که این مسئله می‌تواند منجر به مشکلات جدی در عملکرد موتور و خرابی‌های قابل توجهی شود.
تنظیم دمای مناسب موتور اهمیت بسیاری دارد چرا که سرد بودن بیش از حد آن که یکی از مشکلات رایج خودرو در زمستان است، موجب از بین رفتن گرانروی روغن و عدم کارکرد درست موتور شده و گرم شدن بیش از حد آن نیز منجر به جوش آوردن موتور و از بین رفتن سیستم خنک‌کننده ماشین خواهد شد.
از این رو تنها قطعه‌ای که ضامن روی ندادن چنین اتفاقاتی برای خودروی شما خواهد بود، ترموستات ماشین است. در این مقاله از سایت عظیمی شاپ به طور کامل به عملکرد، انواع، علائم خرابی و نحوه نگهداری ترموستات ماشین خواهیم پرداخت.
ترموستات ماشین چیست و چه عملکردی دارد؟
ترموستات یک سوپاپ مکانیکی است که در سیستم خنک‌کننده موتور قرار داردووظیفه اصلی این لوازم یدکی پیکاپ و سایر خودروها، تنظیم دمای موتور و جریان مایع خنک‌کننده است. ترموستات به شکلی طراحی شده است که زمان سرد بودن موتور، مسیر جریان مایع خنک‌کننده را مسدود کرده و مانع ورود مایع خنک‌کننده به رادیاتور می‌شود.
درست زمانی که موتور به دمای مطلوب خود می‌رسد، ترموستات باز شده و مایع خنک‌کننده به رادیاتور وارد می‌شود تا دمای موتور را تنظیم کرده و به طور مداوم آن را کنترل می‌کند تا به نقطه جوش نزدیک نشود. در واقع این قطعه کوچک در سیستم خنک‌کننده موتور، وظیفه دارد حرارت موجود در این سیستم را به صورت دائم و در زمان روشن بودن خودرو کنترل کرده و آن را در حالتی بهینه نگه دارد.
این وظیفه در ظاهر ساده، عاملی موثر در سلامت موتور ماشین محسوب می‌شود و هر زمان که ترموستات نتواند به خوبی این وظیفه را اجرا کند، خودرو با مشکلات متعددی مانند جوش آوردن و حتی خرابی موتور روبرو می‌شود.
ترموستات ماشین معمولا از مواد فلزی مقاوم به حرارت ساخته می‌شوند و دارای یک سوپاپ متحرک هستند که با توجه به تغییر دمای مایع خنک‌کننده باز یا بسته می‌شود. این قطعه دارای یک لوله حاوی مایع یا فلز مذاب است که با گرم شدن تغییر وضعیت داده و باعث حرکت سوپاپ خواهد شد.
به طور کلی اجزای اصلی ترموستات ماشین شامل موارد زیر است:
- سوپاپ: دریچه‌ای که جریان مایع خنک‌کننده را باز یا بسته نگه میدارد
- فنر: قسمت فنری ترموستات که سوپاپ را در موقعیت بسته قرار می‌دهد تا از ورود مایع خنک‌کننده به رادیاتور جلوگیری کند.
- لایه حساس به دما: قسمتی که با تغییر دما تغییر وضعیت داده و سوپاپ را باز یا بسته می‌کند.
انواع ترموستات ماشین
ترموستات‌ها بسته به نوع کاربرد و طراحی به چند نوع تقسیم می‌شوند:
ترموستات‌های سنتی (الکترومکانیکی)
این ترموستات‌ها اغلب در خودروهای قدیمی‌تر استفاده می‌شوند و عمر نسیتا بالایی دارند. در سیستم تشکیل دهنده این نوع ترموستات دو حسگر دما قرار دارد که با تغییر دمای مایع خنک‌کننده کار تشخیص باز و بسته بودن درب سوپاپ را به وسیله یک رابط مکانیکی انجام می‌دهد.
ترموستات‌های الکترونیکی (مدرن)
این نوع ترموستات‌ها معمولا در خودروهای جدیدتر و مدرن‌تر به کار می‌روند. حسگر موجود در این ترموستات‌ها برای کنترل باز و بسته شدن سوپاپ، سیگنال‌های تغییر دما را به صورت جریان الکتریکی به یک رله مینیاتوری ارسال می‌کند. مزیت این نوع ترموستات ماشین در کنترل دقیق‌تر دمای موتور است.
اهمیت استفاده از ترموستات در ماشین
ترموستات یکی از مهم‌ترین لوازم یدکی رونیز و دیگر خودروها است که نقش حیاتی در عملکرد بهینه موتور خودرو دارد. عملکرد صحیح ترموستات باعث می‌شود که موتور در دمای مناسب کار کند و این کارکرد صحیح تاثیرات زیر را به دنبال دارد:
- افزایش عمر موتور: موتور خودرو برای کارکرد به بهترین شکل بایستی در دمای مشخصی کار کنند. دمای بسیار بالا یا پایین می‌تواند باعث کاهش عمر قطعات موتور و بروز آسیب‌های جدی در آن شود.
- کاهش مصرف سوخت: ترموستات به موتور این امکان را می‌دهد که سریع‌تر به دمای مناسب برسد و این موضوع باعث بهینه شدن مصرف سوخت خواهد شد.
- کاهش آلودگی: کار کردن موتور در دمای مناسب باعث می‌شود احتراق در موتور به طور کامل‌تری صورت بگیرد و به کمتر شدن آلاینده‌های تولید شده توسط ماشین کمک کند.
- پیشگیری از گرمای بیش از حد: اگر ترموستات خراب شود و در نتیجه آسوپاپ به درستی باز نشود، موتور ممکن است بیش از حد گرم شده و در نتیجه آسیب‌های جدی به سیستم‌های داخلی موتور وارد شود. استفاده از ترموستات و سالم بودن آن به راحتی مانع از بروز چنین تفاقی شده و سلامت خودرو را تضمین می‌کند.
علائم خرابی ترموستات چیست؟
ترموستات ماشین می‌تواند به دلایل مختلفی مانند تجمع رسوبات مواد خنک‌کننده، فرسایش و آسیب به فنر به مرور زمان و آسیب رسیدن به لایه حساس به دما دچار خرابی شود. اگر ترموستات خودرو خراب شود یا عملکرد آن مختل گردد، چندین علامت قابل توجه در خودرو ظاهر می‌شود. این علائم شامل موارد زیر است:
- بالا رفتن دمای موتور: یکی از رایج‌ترین نشانه‌های خرابی ترموستات ماشین این است که موتور به سرعت داغ کرده و دمای آن به طرزی غیرعادی بالا می‌رود.
- کم بودن یا زیاد بودن دمای موتور: اگر ترموستات باز نشود، موتور نمی‌تواند به دمای مناسب برسد و در نتیجه مصرف سوخت بالا می‌رود. در حالت برعکس نیز اگر ترموستات به طور دائم باز باشد، موتور ممکن است بیش از حد سرد بماند و عملکرد آن ضعیف شود.
- نشت مایع خنک‌کننده: گاهی اوقات خرابی ترموستات باعث ایجاد نشتی از سیستم خنک‌کننده می‌شود، بنابراین با مشاهده هر گونه نشتی آب و مواد خنک‌کننده می‌توان احتمال به خرابی ترموستات ماشین داد.
- رنگ آبی در اگزوز: اگر موتور بیش از حد داغ شود، ممکن است منجر به سوختن واشر سر سیلندر و در نتیجه نشت مایع خنک‌کننده به داخل محفظه احتراق شود کهبر اثر این اتفاق خروجی اگزوز بخار آبی یا به صورت دود سفید دیده می‌شود.
رعایت چندین نکته مانند توجه به سرویس دوره‌ای خودرو، تعویض و تمدید به موقع مایع خنک کننده، تعویض به موقع ترموستات ماشین به هنگام تشخیص خرابی و چک کردن این قطعه پس از تعویض جزو راهکاری مهم برای جلوگیری از معضلات این چنینی است.
با در نظر داشتن این نکات به راحتی می‌توان به حفظ عملکرد ترموستات و جلوگیری از خرابی آن کمک کرده و طول عمر مفید موتور ماشین و سیستم خنک‌کننده آن را افزایش داد.
جمع بندی نهایی
ترموستات یک قطعه حیاتی در سیستم خنک‌کننده خودرو است که به حفظ دمای مناسب موتور کمک می‌کند. عملکرد صحیح ترموستات باعث افزایش عمر موتور، بهینه شدن مصرف سوخت و جلوگیری از آسیب‌های جدی به موتور می‌شود. آگاهی از علائم خرابی ترموستات و انجام نگهداری دوره‌ای می‌تواند به جلوگیری از مشکلات بزرگ در خودرو کمک کند.
استفاده از قطعات اورجینال و با کیفیت می‌تواند عملکرد صحیح موتور را تضمین کند و از ایجاد مشکلات آینده در سیستم خنک‌کننده جلوگیری کند. قطعات تقلبی یا بی‌کیفیت می‌توانند باعث خرابی زودهنگام سیستم خنک‌کننده و کاهش عمر موتور شوند.
همچنین، برای تعویض ترموستات یا هر یک از لوازم یدکی ریچ، پیکاپ و رونیز می‌توانید با فروشگاه نخصصی عظیمی شاپ در تماس باشید.